Gjaldþrot flugrekanda

Fer eitthvert ferli í gang hjá Samgöngustofu ef flugfélag/flugrekandi eða ferðaskrifstofa (sem selur farmiða en ekki alferð) fer í gjaldþrot eða í greiðslustöðvun?

Samgöngustofa hefur eftirlit með íslenskum flugrekendum varðandi kröfur sem gerðar eru til rekstrar slíks fyrirtækis og sem byggja á reglugerðum Evrópubandalagsins og alþjóðlegum stöðlum.

Stofnun hefur ekki eftirlit með eftirfarandi þáttum:

• Ferða- og farmiðasölu íslenskra flugrekenda.

• Ferðaskipuleggjendum eða umsýsluaðilum í ferðamálum.

Stofnunin ber ábyrgð á eftirfarandi þáttum:

• Að framfylgja reglugerð nr. 1048/2012  þar sem kveðið er á um rétt farþega gagnvart flugrekanda hvað varðar seinkanir, aflýsingar og neitun farþega um far.

• Að framfylgja reglugerð nr. 475/2008 um réttindi fatlaðra á þjónustu í flugi.

Hver er réttarstaða flugfarþega í fjárhagserfiðleikum flugrekenda og ferðaskrifstofa?

Réttarstaða flugfarþega í fjárhagserfiðleikum flugrekenda og ferðaskrifstofa er misjöfn eftir því hvaða þjónusta hefur verið keypt, af hverjum og hvar. Réttarstaða flugfarþega er þó best tryggð með kaupum á alferð hjá ferðaskrifstofu með ferðaskrifstofuleyfi.

Réttarstaða ef um er að ræða alferð:

• Ferðaskrifstofa skal hafa tryggingu fyrir endurgreiðslu fjár sem viðskiptavinur hefur greitt vegna alferðar sem enn er ófarin og til heimflutnings viðskiptavinar úr alferð, hvort sem hann er innanlands eða erlendis, komi til gjaldþrots eða rekstrarstöðvunar ferðaskrifstofu.

• Trygging skal einnig ná til þess að gera viðskiptavini kleift að ljúka alferð í samræmi við upphaflega áætlun hennar.

Réttarstaða ef um er að ræða flugfar eingöngu:

• Ekki er um skyldutryggingu flugrekanda/ferðaskrifstofu að ræða.

• Sé ferð ekki hafin og hafi verið greidd með greiðslukorti er farþegum bent á að hafa samband við greiðslukortafyrirtæki sitt í því skyni að óska eftir endurgreiðslu fargjaldsins. Þá geta farþegar ávallt lýst yfir kröfu í þrotabú vegna kostnaðar sem gjaldþrot hafði í för með sér.

Hvað er flugrekandi og er hægt að tryggja sig fyrir gjaldþroti hans?

Flugrekandi er einstaklingur, fyrirtæki eða stofnun sem stundar eða býðst til að stunda rekstur loftfars í atvinnuskyni. Flugrekandi þarf tilskilin leyfi (flugrekstrarleyfi) og er undir eftirliti Samgöngustofu.

Samkvæmt reglugerð nr. 48/2012 eru eftirfarandi kröfur gerðar á flugrekanda:

• Skila inn fjárhagsáætlun og efnahagsreikningi vegna árlegs viðhalds flugrekstrarleyfisins.

• Krafa um að flugrekandi geti í þrjá mánuði frá upphafi rekstrar staðið undir föstum útgjöldum og rekstrarkostnaði á grundvelli raunhæfra forsenda.

• Leggja fram fjárhagsgögn kalli Samgöngustofa eftir þeim.

Komi hins vegar einhverra hluta vegna til greiðslustöðvunar eða gjaldþrots íslensks flugrekanda sem verður til þess að hann geti ekki haldið úti fullri starfsemi þessa þrjá mánuði, getur farþegi gert kröfu í þrotabúið, hvort sem ferð er hafin eður ei. Sé ferð ekki hafin er farþegum bent á að leita til greiðslukortafyrirtækis og óska eftir endurgreiðslu, hafi flugmiði verið greiddur með greiðslukorti.

Hvað er alferð?

Alferð kallast sú ferð sem er seld eða boðin til sölu á heildarverði, tekur lengri tíma en 24 klst. eða felur í sér gistingu. Hún er auk þess fyrirfram samansett af a.m.k. tveimur eftirfarandi atriðum:

• Flutningi

• Gistingu

• Annarri þjónustu við ferðamenn sem tekur til verulegs hluta ferðarinnar

Er þetta samkvæmt lögum um alferðir nr. 80/1994. Athuga ber að þótt reikningar séu gerðir sérstaklega fyrir hvert atriði (flutning, gistingu, aðra þjónustu) telst ferðin samt sem áður til alferðar.

Hvað er ferðaskrifstofa?

Ferðaskrifstofa er einstaklingur eða lögaðili sem setur saman, býður fram og selur alferðir í atvinnuskyni innanlands eða erlendis, hvort sem er að eigin frumkvæði eða að beiðni viðskiptavinar. Ferðaskrifstofa getur jafnframt haft með höndum og veitt alla þá ferðatengdu þjónustu sem ferðaskipuleggjandi gerir, hvort sem hún er veitt í formi alferða eða ekki. Hugtakið ferðaskrifstofa nær bæði til ferðaheildsala og ferðasmásala samkvæmt lögum nr. 80/1994.

Hver sá sem hyggst starfa sem ferðaskipuleggjandi eða ferðaskrifstofa skal hafa til þess leyfi Ferðamálastofu.

Ábyrgjast flugrekendur að farþegar sem staddir eru erlendis komist heim sér að kostnaðarlausu sem og að endurgreiða þeim sem hafa greitt farmiða að fullu eða að hluta, sé ferð ófarin?

Nei. Skyldutrygging er sú sem skilyrði er fyrir, ferðaskrifstofuleyfi gildir eingöngu ef keypt hefur verið alferð. Geti flugrekandi ekki innt af hendi samningsskuldbindingar sínar vegna greiðslustöðvunar eða gjaldþrots er farþegum bent á að hafa samband við greiðslukortafyrirtæki sitt, hafi ferð verið greidd með greiðslukorti.

Hvert eiga farþegar að snúa sér, sem staddir eru erlendis og hafa ekki lokið ferð þegar flugrekandi fer í þrot?

Farþegar sem hafa greitt ferð sína með greiðslukorti er bent á að hafa samband við greiðslukortafyrirtæki sitt í því skyni að óska eftir endurgreiðslu ferðar. Sé ekki um alferð að ræða, keypta af ferðaskrifstofu með ferðaskrifstofuleyfi eiga farþegar kröfu á þrotabúið vegna þess kostnaðar sem þeir verða fyrir vegna heimferðar.

Hvert eiga farþegar að snúa sér, sem ekki hafa byrjað ferð en hafa greitt farmiða að fullu eða að hluta til þegar flugrekandi fer í þrot?

• Farþegar geta lýst kröfu í þrotabúið. 
  
  
• Einnig er möguleiki á að leita eftir endurgreiðslu til greiðslukortafyrirtækis, hafi farseðill verið greiddur með greiðslukorti.
  
  
• Ef vara eða þjónusta er keypt með kreditkorti þá á neytandi rétt á að fá vöru eða þjónustu endurgreidda. Kortafyrirtækið sjálft ber hins vegar ekki að endurgreiða tjónið heldur er það færsluhirðirinn. Kortafyrirtækið  getur hins vegar aðstoðað við að fá þessa kröfu endurgreidda.
  

Hvaða reglur gilda um réttindi flugfarþega ef fyrirtæki eins og Icelandair eða Play fara í gjaldþrot eða rekstrarstöðvun?

Ef um er að ræða alferð:

• Skyldutrygging seljanda alferðar bætir flugfarþega tjónið.

Ef um er að ræða aðra þjónustu en alferð:

• Farþega er bent á að hafa samband við kortafyrirtæki sitt vegna ferðar sem greidd hefur verið með greiðslukorti. Farþegi á ávallt kröfu í þrotabú félagsins.