K5 Hjólbarðar og stærð

Dekk, felgur, stærðarbreytingar

Skjalið tilheyrir skoðunarhandbók ökutækja. Um lögformlega stöðu, útgáfu og ábyrgð á skjalinu vísast til formála handbókarinnar.

Í skjalinu er að finna samantekt á kröfum er varða hjólbarða, felgur og hjólastærð, auk leiðbeininga um skoðun á þessum þáttum.

Stjórnvaldskröfur

Stjórnvaldskröfur sem skjalið byggir á er að finna í eftirfarandi lögum, reglugerðum og/eða reglum (með viðbótum eftir því sem við á):

Umferðarlög nr. 77/2019.
Reglugerð um gerð og búnað ökutækja nr. 822/2004.

Skoðunaratriði

Dæmingar á annmarka er að finna í skoðunaratriðahluta handbókarinnar. Samantekt skoðunaratriða sem koma fyrir í skjalinu:

Skoðunaratriði	Skýring
5.2.3	Hjólbarðar

Kröfur til mælitækja

Kröfum til allra skoðunartækja er lýst í skjali kröfur um aðstöðu og búnað á skoðunarstofu, þar með talið mælitækja. Við skoðun þeirra atriða sem lýst er í þessu skjali eru eftirfarandi mælitæki notuð:

Handverkfæri - mælar: Lengdarmæling (málband, skífmál o.þ.h.).
Mynstursdýptarmælir: Vegna mynstursdýptar hjólbarða.

Lýsingar á mælingum í skjalinu eru almennar (ekki leiðbeiningar fyrir einstakar gerðir mælitækja) og gengið út frá því að skoðunarstofur útbúi eigin notkunarleiðbeiningar fyrir mælitækin sem þær nota.

Hjólbarðar

Varðar DOT-, e-, E- eða JIS-merkingar á hjólbörðum (St6.1.2.1)

Frá og með 1. júlí 1990 er krafist e-,E- eða DOT- merkinga á hjólbarða. JIS-merktir hjólbarðar voru viðurkenndir tímabundið eða til 1. janúar 1993. Frá 1. janúar 1993 eru því eingöngu viðurkenndir e-, E- eða DOT-merktir hjólbarðar auk sólaðra.

Kröfur til hjólbarða og merkinga þeirra eru afturvirkar en þó er heimilt að nota áfram hjólbarða sem voru í notkun við gildistöku reglugerðarinnar.

Áletrun á hjólbörðum (St6.1.2.2)

Á hjólbörðum er áletrun sem segir til um stærð þess, framleiðsludag, innri gerð, þvermál felgu, hámarksburð og hámarkshraða. Þessu er lýst í töflum 1, 2 og 3. Á mynd 1 má einnig sjá dæmi um uppbyggingu áletrana.

K145 Mynd 1. Sýnishorn af merkingum hjólbarða.

Tafla 1. Dæmi um EU merkingu hjólbarða: 185/70 R14 89T 253.

Áletrun	Þýðing áletrunar: 185/70 253 R14 89T
185	Breidd barða í cm
70	Hlutfall hæðar og breiddar barða (70%). Í þessu tilviki er hæð barðans 70% af 185 = 130 cm
R	Útfærsla banda þar sem R = Radial (þverbanda) og D = Diagonal (skábanda).
14	Þvermál felgu í tommum.
89	Burðarkóti fyrir leyfilegan hámarksburð dekksins (sjá töflu 2). Í þessu tilviki er 89 u.þ.b. 600 kg.
T	Hraðakóti fyrir leyfilegan hámarkshraða dekksins (sjá töflu 3). Í þessu tilviki er T = 190 km/klst hámark.
253	Framleiðsludagur gefinn upp sem vika og ár. Í þessu tilviki er vikan 25 og árið 3 táknar 1993.

Tafla 2. Burðarkótar fyrir leyfilegan hámarksburð hjólbarða. Burðarkótar eru tilgreindir með hækkandi tölu frá 0–279 og eru nokkur gildi sýnd hér til viðmiðunar.

Kóti	Hám.burður	Kóti	Hám.burður	Kóti	Hám.burður
20	81 kg	90	600 kg	160	4.500 kg
30	106 kg	100	800 kg	170	6.000 kg
40	140 kg	110	1.060 kg	180	8.000 kg
50	190 kg	120	1.400 kg	190	10.600 kg
60	250 kg	130	1.900 kg	200	14.000 kg
70	335 kg	140	2.500 kg
80	450 kg	150	3.350 kg

Tafla 3. Hraðakótar fyrir leyfilegan hámarkshraða hjólbarða (all flestir sem til eru). Hraðakóti gefur til kynna þann hámarkshraða sem hjólbarðinn getur borið uppgefið álag við skv. burðarkóta.

Kóti	Hám.hraði	Kóti	Hám.hraði	Kóti	Hám.hraði	Kóti	Hám.hraði
A2	10 km/klst	B	50 km/klst	K	110 km/klst	S	180 km/klst
A3	15 km/klst	C	60 km/klst	L	120 km/klst	T	190 km/klst
A4	20 km/klst	D	65 km/klst	M	130 km/klst	U	200 km/klst
A5	25 km/klst	E	70 km/klst	N	140 km/klst	H	210 km/klst
A6	30 km/klst	F	80 km/klst	P	150 km/klst	V	240 km/klst
A7	35 km/klst	G	90 km/klst	Q	160 km/klst	Z	240 km/klst
A8	40 km/klst	J	100 km/klst	R	170 km/klst	W	270 km/klst

Naglar (St6.1.3.2)

Stærð eða gerð nagla er metin út frá þeim hluta naglans sem stendur út úr hjólbarðanum og hann borinn saman við “naglasýnishorn” ef vafi leikur á að um nagla skv. reglugerð sé að ræða. Fjöldi nagla er metinn. Ef vafi leikur á að fjöldinn sé yfir mörkum reglugerðar skal telja nagla í einum hjólbarða á 1/4 úr hring hans og margfalda þann naglafjölda með 4 til fá naglafjöldann í hjólbarðanum.

Mynsturdýpt (St6.1.3.3)

Hjólum ökutækis er lyft með tjakki og snúið til að finna þann stað á hjólbarðanum þar sem mynsturdýptin er minnst. Mynstrið er skoðað þvert á slitflötinn. Leiki vafi á að mynstur uppfylli kröfur, er það mælt með mynsturmæli eða skífumáli.

Skemmdir á hjólbarða (St6.1.3.4)

Hjólum ökutækis er lyft með tjakki og því snúið til að leita skemmda. Þreifað eftir lausum flipum. Athugað er hvort sést í bönd og/eða hvort bönd eru farin að skemmast.

K120 Mynd 2. Viðgerðar- og óviðgerðarhæf svæði hjólbarða.

Felgur

Engar viðbótarleiðbeiningar hér.

Breytt stærð hjólbarða

Breytt stærð hjólbarða (St6.1.4)

Ef stærð hjólbarða breytist um meira en 10% af upprunalegri stærð sem framleiðandi gefur skal ökutækið fara í breytingarskoðun.

Framkvæmd mælingar á þvermáli hjólbarða (St6.1.5.2 St6.1.5.3)

Stærð hjólbarða er þvermál hans og skal það mælt lárétt yfir miðju hjólbarðans, á ystu brúnir hans (þ.e. á slitflöt) við eðlilegan loftþrýsting, sjá mynd 3.

Mynd 3. Mæling á þvermáli hjólbarða - skal mælt lárétt yfir miðju.

Í töflu 4 er útreikningur á þvermáli hjólbarða miðað við áletrun sem hægt er að nota við mat á því hvort hjólbarðastærð er innan marka. Í töfluna vantar þó hjólbarða merkta „LT“ og verður að reikna út stærð þeirra og annarra sem ekki finnast í töflunni og bera saman við mælt þvemál.

Formúla til að reikna þvermál hjólbarða er þessi (sjá líka um áletrun á hjólbarða í kaflanum um hjólbarða hér að ofan):

Þ_h = B x H x 2 x 0,01 + Þ_f x 25,4

þar sem